περί του καιρού ή έχει ο καιρός γυρίσματα....

περί του καιρού ή έχει ο καιρός γυρίσματα....
..............................................* ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ 2.400 ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΓΕΝΝΗΣΗ ΤΟΥ ΙΔΡΥΤΗ ΤΗΣ ΜΕΤΕΩΡΟΛΟΓΙΑΣ........
................................. "Η συμφιλίωση των πολιτισμών περνά μέσα από την οικουμενικότητα της Παιδείας"

Τετάρτη 27 Νοεμβρίου 2013

Τάσος Λειβαδίτης - Ποιος ήταν; Και τι γύρευε από μένα;





Ποιος ήταν; Και τι γύρευε από μένα;
"Συγκατοικούμε αιώνες", έλεγε - πάντα του υπερβολικός. Συχνά χανόταν

για καιρό, όταν επέστρεφε τα ρούχα του είχαν κάτι
απ' την ακαταστασία πουλιών που τρόμαξαν ή έναν
αέρα από κήπους που είχαν λησμονηθεί.
Αργότερα έμαθα το επάγγελμά του:

έστηνε παγίδες
στους νικητές...
Τ. Λειβαδίτης

από την  Katerina Moraiti

Κυριακή 24 Νοεμβρίου 2013

Χούντα είναι, θα περάσει;

Προδημοσίευση από τη μελέτη του Φώτου Λαμπρινού Χούντα είναι θα περάσει; που θα κυκλοφορήσει στις 25 Νοεμβρίου από τις εκδόσεις Καστανιώτη.

Το 1967, στην Ελλάδα δεν υπάρχει τηλεόραση. Κυρίαρχα μέσα κυβερνητικής προπαγάνδας είναι το ραδιόφωνο και ο κινηματογράφος με τα δεκάλεπτα Επίκαιρα, που προβάλλονται, υποχρεωτικά, κάθε εβδομάδα, πριν από το κυρίως πρόγραμμα, στις 347 αίθουσες (αριθμός ρεκόρ), που λειτουργούν σε ολόκληρη την επικράτεια. Τα ίδια Επίκαιρα, αποστέλλονται στις πρεσβείες και τα προξενεία του εξωτερικού, για να προβληθούν στις κοινότητες των Ελλήνων μεταναστών.
Υπάρχει βέβαια και ο Τύπος, ο οποίος σε ένα βαθμό, «στρώνει το δρόμο» στη δικτατορία, πολύ πριν από την κάθοδο των τανκς, ενώ στη διάρκεια της Χούντας υπόκειται, αρχικά σε ασφυκτική και αργότερα, χαλαρή λογοκρισία.
Ωστόσο, σκοπός του παρόντος βιβλίου δεν είναι η επισκόπηση της «επταετίας», ούτε πολύ περισσότερο η συνολική ιστορική της καταγραφή. Με κυρίαρχο υλικό τα κρατικά κινηματογραφικά Επίκαιρα, επιδιώκεται ο σχολιασμός της εικόνας, που το καθεστώς παράγει και διανέμει σε όλη τη χώρα (ακόμα και μετά την επικράτηση της τηλεόρασης), η οποία αποκαλύπτει, παρά τη θέληση των ιθυνόντων, κοινωνικές συμπεριφορές με στοιχεία διαχρονικά, έτσι ώστε να μην αποφεύγονται οι συνειρμοί από τη μετάπειτα στάση του κοινωνικού σώματος, αλλά και τους χειρισμούς των μαζικών μέσων ενημέρωσης, επί Δημοκρατίας πλέον.

Η σπουδαιότερη από τις τέχνες

Φημολογείται ότι ο Λένιν, σε συζήτηση με συντρόφους του, διατύπωσε την άποψη ότι «Από όλες τις τέχνες, για εμάς σημαντικότερη είναι ο κινηματογράφος». Είναι ωστόσο σίγουρο πως, αν υπήρχε από τότε η τηλεόραση, ο Λένιν θα διατύπωνε διαφορετικά αυτή τη φράση. Από την πρώτη δεκαετία του 20ού αιώνα ο κινηματογράφος, με τη μορφή των κινηματογραφικών δεκάλεπτων Επικαίρων, έχοντας ήδη κατακτήσει τον τίτλο του μαζικότερου θεάματος σε όλο τον κόσμο, υπηρέτησε προπαγανδιστικούς σκοπούς. Γεγονός που έλαβε μεγάλες διαστάσεις στη διάρκεια του Μεγάλου Πολέμου (1914-1918). Η χρήση της έβδομης τέχνης ως ισχυρού μέσου προπαγάνδας συνεχίστηκε και σε καιρό ειρήνης, με τα κάθε λογής απολυταρχικά αλλά και δημοκρατικά καθεστώτα, για να απογειωθεί στη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου. Έκτοτε τα εβδομαδιαία κινηματογραφικά «Επίκαιρα» εξυπηρετούσαν κυρίως τους σκοπούς των καθεστώτων (δημοκρατικών ή απολυταρχικών) που τα παρήγαν.
Το ίδιο συνέβη και στη χώρα μας. Η εικόνα της Ελλάδας, μέσα από αυτά τα «εικονογραφημένα εμβατήρια», διαδίδεται παντού, ώστε να καταστήσει σαφές το κυρίαρχο ιδεολόγημα του καθεστώτος: Ο στρατός όχι μόνο έσωσε την Ελλάδα, αλλά ανέλαβε και την αποστολή να την αναδημιουργήσει.
Ωστόσο μπαίνουμε σιγά σιγά στην εποχή κατά την οποία στα σπίτια και στη ζωή των Ελλήνων εισέρχεται η τηλεόραση. Σε σχέση με τον κινηματογράφο, είναι εξ ορισμού σαφές ότι ένα «οπτικό ραδιόφωνο» που μπαίνει σε κάθε σπίτι ή δημόσιο χώρο (καφενεία, λέσχες, χώροι δουλειάς, αεροδρόμια, λιμάνια κ.λπ.) αποκτά μεγαλύτερη ισχύ. Για να δει το προπαγανδιστικό φιλμ στη σκοτεινή αίθουσα, ο πολίτης θα πρέπει να μετακινηθεί, να πληρώσει εισιτήριο και να δεχθεί το προπαγανδιστικό μήνυμα για δέκα μόνο λεπτά. Η τηλεόραση μπορεί να είναι ανοιχτή όλο το εικοσιτετράωρο, χωρίς να είναι απαραίτητο να την παρακολουθεί κανείς καθισμένος σε μια καρέκλα. Μπορεί να μαγειρεύει, να παίζει χαρτιά, να ασχολείται με τα παιδιά ή με καθετί άλλο και να «ακούει» μόνο τον ήχο. Το «μέσο» ταυτίζεται με το «μήνυμα».


Το καθεστώς αντιλαμβάνεται αμέσως τη σημασία του νέου «όπλου» και προβαίνει σε διάφορες ενέργειες που καταγράφονται στα Επίκαιρα: Θέτει σε λειτουργία, αρχικά σε πειραματικό στάδιο, τηλεοπτικούς σταθμούς των Ενόπλων Δυνάμεων (Τηλεόραση Ενόπλων Δυνάμεων — ΤΕΔ), αλλά και του Εθνικού Ιδρύματος Ραδιοφωνίας (ΕΙΡ). Εγκαθιστά δορυφορικό σταθμό στις Θερμοπύλες και πομπό στη ΔΕΘ. Προσκαλεί στελέχη της ιταλικής εταιρείας παραγωγής συσκευών τηλεοράσεως Urania, η οποία σε σύντομο χρονικό διάστημα θα εγκαινιάσει εργοστάσιο στην Ελλάδα. Αμέσως μετά την Πρωτοχρονιά του 1969 η ΤΕΔ «έκανε ένα πρωτότυπο πρωτοχρονιάτικο δώρο στα παιδιά των Αθηνών και του Πειραιώς. Παίζοντας τον ρόλο του συγχρόνου Αϊ-Βασίλη, χρησιμοποίησε ένα ελικόπτερο για να σκορπίσει από τους αιθέρες στην γη εκατοντάδες κούκλες».[1] Πολλά παιδιά είναι συγκεντρωμένα στο Σύνταγμα τη στιγμή που ένα ελικόπτερο ίπταται πάνω από τα ξενοδοχεία της πλατείας.
Φυσικά στην γη δημιουργήθηκε συνωστισμός. Ο παιδόκοσμος έσπευσε με υψωμένα τα χεράκια του. Κι όταν οι κούκλες άρχισαν να πέφτουν στην γη, τα παιδάκια δεν χειροκρότησαν. Τα χεράκια τους ήταν απασχολημένα στην ανάταση. Άλλα ξεφώνισαν από την χαρά τους. Ένα δώρο παραπάνω είναι πάντα ευπρόσδεκτο από το παιδί, για το οποίο τα παιχνίδια είναι απαραίτητα όσο και η τροφή. Η τελευταία εικόνα με λήψη από ψηλά δείχνει την πλατεία γεμάτη παιδιά με υψωμένα χέρια.

Στις 20 Ιουλίου ο Νηλ Άρμστρονγκ κάνει το πρώτο βήμα στη Σελήνη, με λόγια που έμειναν στην ιστορία: «Ένα μικρό βήμα για τον άνθρωπο, ένα τεράστιο άλμα για την ανθρωπότητα». Συνταξειδιώτες του στην αποστολή Απόλλο 11 οι Μάικλ Κόλλινς και Έντουιν Ώλντριν. Το ταξείδι αυτό είναι το αποκορύφωμα του στόχου που είχε τεθεί, οκτώ χρόνια πριν, από τον Τζων Κέννεντυ, στο πλαίσιο του ανταγωνισμού των ΗΠΑ με τη Σοβιετική Ένωση για την κατάκτηση του διαστήματος.
Εκατομμύρια σε όλο τον κόσμο βλέπουν ζωντανά την αποστολή από τους δέκτες τηλεοράσεως. Στην Αθήνα πολλοί είναι αυτοί που παρακολουθούν το κοσμοϊστορικό γεγονός από τις βιτρίνες καταστημάτων που πωλούν τηλεοράσεις, ενώ κάποιοι άλλοι νοίκιασαν καρέκλες σε καφενεία που διαθέτουν τηλεοπτικές συσκευές. Το καθεστώς, υπερβάλλοντας όπως πάντα, αποφασίζει το σημαιοστολισμό της πρωτεύουσας για να τιμήσει το μεγάλο γεγονός. Ακολουθεί η επιστροφή στη γη και το διάγγελμα Νίξον, που μεταδίδεται και από την ελληνική τηλεόραση. Οι αθηναϊκές βιτρίνες γεμίζουν από παιδικά διαστημικά παιχνίδια, ενώ η αποκορύφωση έρχεται όταν νεαρές κοπέλες ζωγραφίζουν στις πλάτες και στη μέση τους τα πορτραίτα των Αμερικανών αστροναυτών και ημίγυμνες ανεβαίνουν τις σκάλες στην πλατεία Συντάγματος. Πρόκειται για τη μόδα της προσσελήνωσης ζωγραφισμένης στα κορμιά των κοριτσιών.
Όλα αυτά περιλαμβάνονται φυσικά στις εκδόσεις των Επικαίρων, ο μεγάλος κερδισμένος ωστόσο παγκοσμίως, και όχι μόνο στην Ελλάδα, είναι η τηλεόραση — το νέο μέσο, το οποίο ο καθένας ονειρεύεται να έχει στο σαλόνι του.
Το πρώτο αμερικανικό σήριαλ,[2] που αρχίζει να μεταδίδεται στις 2 Απριλίου 1970, συγκεντρώνει στα αθηναϊκά σαλόνια όχι μόνο τους οικείους, αλλά και τους γείτονες εκείνων που κατέχουν ήδη τηλεοπτικές συσκευές.
Το καθεστώς, είτε γνωρίζει είτε δεν γνωρίζει τη φράση του Λένιν, πασχίζει να διαδώσει το νέο μέσο, έχοντας συνειδητοποιήσει ότι, για τους δικούς του σκοπούς, είναι πολύ πιο αποτελεσματικό από τον κινηματογράφο. Έτσι στο τέλος του 1970 επιχειρείται, «μερίμνη της προεδρίας της Κυβερνήσεως», η δωρεάν διανομή τηλεοπτικών συσκευών στα χωριά.

Τα Επίκαιρα μας πληροφορούν σχετικά:

Προ ημερών έγινε μια τελετή που εσημείωσε την αρχήν της πραγματοποιήσεως μιας ωραίας ιδέας: Αντιπρόσωποι του Οργανισμού Λιμένος Πειραιώς και των Ανωνύμων Εταιρειών Χαλυβουργική, Παπαστράτος, Πίτσος, Σκαλιστήρη και ΕΤΜΑ παρέδωσαν εις τον αντιπρόεδρον της Κυβερνήσεως και υπουργόν των Εσωτερικών κύριον Παττακόν 216 δέκτες τηλεοράσεως που προσέφεραν διά τα χωριά, έτσι ώστε να μη μείνη κανένα μικρό χωριό χωρίς τηλεόραση. Οι πρώτες αυτές συσκευές εφορτώθησαν αμέσως και απεστάλησαν σε ισάριθμα χωριά. Στόχος της αναληφθείσης προσπαθείας είναι να φθάση η τηλεόρασις σε κάθε μικρό χωριό που καλύπτεται από την εμβέλεια των τηλεοπτικών δικτύων της χώρας.
Στις εικόνες βλέπουμε το μεγάλο υπόστεγο του ΟΛΠ, στο οποίο οι τηλεοπτικές συσκευές φορτώνονται σε φορτηγά, που ξεκινούν το ταξείδι τους για την επαρχία. Το θέμα κλείνει με χάρτη της χώρας όπου σημειώνονται με σταυρό οι περιοχές και τα χωριά που θα υποδεχθούν το νέο μέσο. Όσο για τους κατοίκους των πόλεων, αυτοί, έχοντας την οικονομική δυνατότητα να αγοράσουν συσκευές τηλεοράσεως, επιλέγουν να εξυπηρετήσουν τη Δικτατορία οικειοθελώς.

________
[1] Θυμίζω απλώς ότι κάτι παρεμφερές έχουμε στα Ελληνικά Επίκαιρα την Πρωτοχρονιά του 1967, μερικούς μήνες πριν από το πραξικόπημα, γεγονός που ενισχύει την υπόνοια ότι εμπνευστές του ευρήματος αυτού είναι οι ίδιοι άνθρωποι, τόσο προδικτατορικά όσο και μετά την 21η Απριλίου. Τότε, αντί για κούκλες., από τον ουρανό έπεφταν οι ίδιοι οι Αϊ-Βασίληδες (βλ. επίσης Χούντα είναι. Θα περάσει;, επεισόδιο 1).
[2] Το πρώτο αμερικανικό σήριαλ είχε τον τίτλο Το σπίτι του φοίνικα και ολοκληρώθηκε σε 13 επεισόδια. 


_______________________________
http://bookpress.gr/prodimosieuseis/dokimia-meletes/fotos-labrinos-hounta

Τρίτη 19 Νοεμβρίου 2013

Η Πλάνη της Τεχνικής - ελληνικοί υπότιτλοι





Είναι αδύνατο να καταλάβουμε τη σύγχρονη κοινωνία μας, αν δεν γνωρίζουμε με σαφήνεια τον παράγοντα που κατά κύριο λόγο την καθορίζει, δηλαδή την Τεχνική σαν ένα σύνολο μέσων, μεθόδων και οργάνωσης της γνώσης με συγκεκριμένο προσανατολισμό. 
Ο Ζακ Ελλύλ (1912-1994), ένας από τους σημαντικότερους μελετητές του τεχνικού φαινομένου, εκθέτει εδώ με πολύ ζωντανό τρόπο τα βασικά συμπεράσματά του σε μια συνέντευξή του στην ολλανδική ομάδα ReRun το 1992. 
Πρόσφατα εκδόθηκε και στην Ελλάδα το κλασικό πλέον βιβλίο του ΤΟ ΤΕΧΝΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ από τις εκδόσεις Αλήστου Μνήμης, ενώ από καιρό κυκλοφορούν μερικά ακόμα βιβλία του από τις εκδόσεις Νησίδες. 
Η μετάφραση των υποτίτλων έγινε από την Ιβάν Γιαννακοπούλου, η επιμέλειά τους από τον Γιάννη Δ. Ιωαννίδη και η προσαρμογή από τον Ηλία Διάμεση.